1023 - HET SPAANSE SPOOK
*
foto: ©Reporters
*
Starheid, het is het worm-vormige aanhangsel van Prinzipienreiter.
Als dat ‘ontsteekt’ (niet toevallig aan het uiteinde van de
blindedarm), is het hele lichaam in gevaar en is een dringende operatie
noodzakelijk.
**
Doordrammer…
*
De
samenleving is zo’n lichaam, en wie blindelings de wet laat voorgaan op
menselijkheid, riskeert een dodelijke infectie. Want ook wetten zijn
des mensen, en daarom onderhevig aan ontwikkeling en wijziging.
Fascistische erfenis
Dat
radicale staatsnationalisten en een verknipt systeem van ultra
conservatieven meer dan eens een ontsteking oplopen, daarvan getuigt de
moderne en hedendaagse geschiedenis. De koloniale oorlogen, de
Wereldoorlogen, de implosie van Joegoslavië, de Syrië crisis, de
zogenaamde Arabische Lente, de ontwikkelingen in Hongarije, het zijn
maar enkele voorbeelden van hoe misbruik van de wet in naam van de wet
tot spanning, koorts en onderhuidse aandoeningen leidt.
*
Het meest voor de hand liggende voorbeeld is allicht Spanje, dat nooit afscheid heeft genomen van zijn fascistische erfenis.
Partido Popular
*
De kwelduivel heet nog altijd de Partido Popular. Officieel van centrumrechts-christelijke strekking, in de aderen de regelrechte opvolger van de Falange onder dictator (“caudillo”, Führer of Leider) Franco. Ik herinner me hoe ik met Wilfried Martens destijds naar Madrid vloog om José María Aznar
– kleinzoon van een Baskisch fascist en zelf leider van de
falangistische studentenbeweging FES – te verwelkomen als volwaardig lid
van de
*
Europese
Volks Partij in 1991. De rillingen liepen over mijn rug toen de
aanhangers leuzen riepen en met gestrekte rechterarm
fascistisch-nationalistische liederen zongen. Ik was niet vergeten dat
de PP gewoon haar naam had veranderd. Eerder heette ze Allianza Popular,
na Franco’s dood opgezet om zijn politieke ideeën voort te zetten. Ze
was gesticht door Franco’s minister van Binnenlandse Zaken Manuel Fraga.
De PP heeft nooit blijk gegeven van enige inschikkelijkheid, op wat
kosmetische ingrepen na toen ze Baskische en Catalaanse steun nodig had
om een regering te vormen in 1996. Ik ben Guy Verhofstadt nog altijd
dankbaar dat hij mij gered heeft van Aznars lijfwachten, toen ik
ongewild de Spaanse premier tegen de grond werkte in mijn ijver
Verhofstadt te interviewen in Madrid.
Genegeerde spoken
Mariano Rajoy,
voormalig
woordvoerder van Aznar, en door hem opgetild tot
vice-secretaris-generaal en ettelijke keren minister, was even
gebiologeerd door soevereiniteit en ondeelbaarheid van het land als zijn
politieke voogd. In de Catalaanse crisis toonde hij zich nog
onbuigzamer en nog minder vergevingsgezind dan Aznar. Dat hij
uiteindelijk de baan moest ruimen door geïnstitutionaliseerde
financiering van zijn partij (sinds 2000) mag al een wonder op zich
heten. Dat zo’n man dan de grondwet en de scheiding der machten inroept
om niet over devolutie overleg te plegen, is op zijn minst pervers te
noemen.
De Brexit had duidelijk spoken opgeroepen die liefst genegeerd werden.
Natuurlijk
had Spanje geen uiterst rechtse partijen nodig, aangezien de PP op
sluipende wijze iedereen had opgeslorpt die de nostalgie naar de
dictatuur hoog in het vaandel voerde. Er was een koning nodig om de
prille democratie van 1975 te redden op 23 februari 1981, toen
ex-luitenant-kolonel Antonio Tejero gewapenderhand het parlement
binnenstormde en legerleiders de noodtoestand uitriepen. Dát was geweld.
In de Catalaanse afscheiding van 2017 kwam het enige geweld, andermaal,
uitsluitend van diezelfde Guardia Civil tegen vreedzame betogers na de
volksraadpleging. De Raad van Europa en de Commissie van Venetië hebben
daarop aanbevelingen gedaan, die Madrid gewoon naast zich neergelegd
heeft. Een koning was deze keer afwezig. Felipe VI had zich, naar het
woord van Duits ALDE-coördinator en FDP-ijveraar Wolf Wiegand ‘mit einer
unsensiblen Rede bereits selbst disqualifiziert’ om tot een vreedzaam
gesprek te komen. Ook de EU – en met name Commissievoorzitter
Jean-Claude Juncker – keek nadrukkelijk de andere kant op met als
voorwendsel dat alleen de grondwet gold en het dispuut uitsluitend een
interne Spaanse kwestie was. (De manier waarop Juncker twee decennia de
Luxemburgse banken uit de wind heeft gezet laat dan een wrange nasmaak
na). De Brexit had duidelijk spoken opgeroepen die liefst genegeerd
werden.
Het radicaal nationalisme van Vox
Vox wil de restauratie van de autoritaire, conservatieve staat.
De verrassing bij de verkiezingen in Andaloesië van 2 december kan dan ook alleen de naieven verbazen.
Spanje achtte zich gevrijwaard van uiterst rechtse populisten. Dat
blijkt nu wishful thinkingte zijn, het fascisme heeft onderhuids altijd
voortgebroed. Het ranzige partijtje Vox, dat zelfs rechtse NVA’ers als
Sander Loones de kriebels geeft, klopte alle peilingen en pakt 12 van de
109 zetels in het deelstaatparlement. De zelfingenomenheid van de PP
lag aan spaanderen, want de stemmen heeft Vox niet gehaald bij de
regerende socialisten van de PSOE (die zware verliezen leed maar de
grootste partij blijft met 33 in plaats van 47 zetels), wel bij de PP,
die ook stemmen verloor. Natuurlijk is een rechtse combine nu het
lekkers dat men zich voorspiegelt, want net als de PP is ook de PSOE –
al goed 36 jaar aan de macht in Andaloesië – verwikkeld in endemische
corruptieschandalen. Dat verklaart hun terugval, mede door de blijvende
hoge werkloosheid (23%, en zelfs het dubbele voor jongeren) én de fors
toegenomen inwijking van Afrikanen (50.000 dit jaar), die als goedkope
arbeidskrachten snel in de landbouw worden ingezet, terwijl de overheid
een oogje toeknijpt. Vox had ingezet op die twee feilen, maar reed
tegelijk hoog mee op de golven van radicaal nationalisme. Vox eist de
afschaffing van de zelfstandige deelstaten (die, in vergelijking met
pakweg Vlaanderen, meer bevoegdheden en financiën hebben), de opheffing
van alle plaatselijke tv-zenders, het terugschroeven van de
bevoegdheidoverdrachten (waar in België ook Didier Reynders aan werkt,
zeker op het vlak van buitenlandse handel – die overigens voor 86% door
Vlaanderen wordt gerealiseerd – en dat van de diplomatie, getuige zijn
onwil om de Vlaamse regering te verdedigen als Spanje de diplomatieke
banden verbreekt vanwege een strenge veroordeling voor ondemocratisch
gedrag door parlementsvoorzitter Jan Peumans). Vox wil de restauratie
van de autoritaire, conservatieve staat. Herstel van de
godsdienstprivileges voor de (destijds sterk collaborerende) kerk,
migratie afblokken, behoud van de stierengevechten (Hemingway zal blij
zijn), afschaffing van homohuwelijken en wetten tegen huishoudelijk
geweld, en dies meer.
Dat
zo’n klein fascistisch partijtje, amper gesticht in 2014, nu kingmaker
kan worden in Spanje laat het ergste vermoeden. Want zowel de PP als de
nochtans liberale Ciudadados (C’s) vrijen Vox op om toch maar een
rechtse regering te vormen die terug kan naar de veilig geachte,
gesloten, afgeschermde eenheidsstaat. Dat openbaar aanklager Pablo
Llerina al vier maal (in Brussel, Duitsland, Schotland en Zwitserland)
een blauwtje heeft gelopen inzake de vervolging van liefst 18 Catalaanse
separatisten voor “rebellie” (een nogal fantaisistische interpretatie
van de grondwet, die uitdrukkelijk melding maakt van een gewelddadige
opstand), raakt hen niet. Dat het Grondwettelijk Hof zich niet gehouden
heeft aan een uitspraak na ten hoogste dertig dagen over de ‘voorlopige”
hechtenis van negen gevangen politici, wordt onder de mat geveegd. Dat
Llerina zelf zich moet verantwoorden voor de Brusselse rechtbank voor
misbruik van macht is een voetnoot. Al trekt de regering 540.000 euro
uit voor zijn verdediging, terwijl Catalonië beschuldigd wordt van
misbruik van overheidsgeld om het onafhankelijkheidsreferendum op te
zetten. Dat een van de aanklagers … Vox is! Dat de vertragingstactiek
door de EU aanvaard wordt, is hemeltergend – want natuurlijk staan
Spanje drie verkiezingen te wachten in 2019. Wellicht begint het proces
tegen de Catalanen “voorjaar 2019”, een handige manier om politiek
ongeschonden uit de stembusgang te komen. Het Hooggerechtshof denkt dat
zo’n proces zeker drie maanden zal duren, genoeg om de fatidieke datum
van 25 mei te overschrijden voor een verdict. Waarbij opvalt dat de
openbare aanklager forsere straffen vraagt dan de staat (17 dan wel 12
jaar tegen Oriol Junqueras). Carles Puigdemont blijft vogelvrij
verklaard, al is hij een vrij man in de rest van de Unie.
Spaanse Spook
Het is wachten op de eerste verstandige en vastberaden Spanjaard
Wat
zich nu voordoet is wat Willy Vandersteen al beschreef in Het Spaanse
Spook. De gratie die de Spaanse koning verleende aan het
onafhankelijkheidsgezinde Kriekebeek wordt door Alva in het haardvuur
gegooid om zijn ongehoorzaamheid aan de wet te verbergen, en zijn wraak
toch te laten doorgaan. De geest van Don Persilos, die door drankzucht
een machtsgreep niet kon verijdelen en daarvoor moet boeten, grijpt
gelukkig in en redt de vrijbrief. Het is wachten op de eerste
verstandige en vastberaden Spanjaard om in alle openheid een gesprek aan
te gaan, en te dokteren aan een vergelijk – liever dan de poorten van
de Inquisitie opnieuw open te zetten. Pierre De Geyter componeerde in
1888 al de Internationaleop woorden van Henriette Roland-Holst: “De
staat verdrukt, de wet is logen”. Als Europa dat ter harte neemt, zal
veel van het scepticisme en het “identitaire” discours verdwijnen.
22 DECEMBER 2018
Lukas de Vos
Voormalig VRT reporter
*
Naschrift
bij deze reproductie.
*
Het
woord ‘ranzig’ verraadt de schrijver. Al is de rest van het opstel
i.v.m. het te verwachten Arrest over de Catalaanse Onafhankelijkheid
(rond 25 Mei 2019) best interessant. Als tenminste tegen die datum deze
EU nog bestaat….
*
Geen opmerkingen:
Een reactie posten