KAPITALISME EN DE 'DE MORGEN'

Met het kapitalisme is helemaal niets mis [naar index]

KAPITALISME EN DE ‘DE MORGEN’
Ik ben mijn vroegere leermeesters en leraren nog iedere dag dankbaar, dat ze mij aangemoedigd hebben, in mijn voorliefde voor spreekwoorden, & gezegden. Die openden mij, na de tijd van de sprookjes van Grimm & Anderson, om te beginnen met ‘Van den Vos Reynaerde’ niet alleen de wereld van de zinvolle verbeelding, maar ze openbaarden mij meteen veel van wat er in de wereld, in de natuur en in de geschiedenis te koop was. Naarmate wij werden binnen geleid in andere talen, werd de horizon altijd maar groter. Dat duurt tot op de huidige dag…zelfs tot waar we dagdagelijks leven op het platte van de Italiaanse boerenbuiten….
Zo is het Italiaans taaleigen voor ‘boodschappen doen’ gewoon ‘gaan uitgeven’… fare le spese, waar spese staat voor… speciën….
Bij het nalezen op ‘Iskander’ van onderstaand artikel, dacht ik onwillekeurig aan een spreekwoord:
Wat baten kaars en bril, als den uil niet zien en wil’…..
Waar de kaars en de bril staan voor de scriptoren van het artikel, en het mytische dier, dat de uil toch is, voor die van de De Morgen….maar dat wist U al. Dat de scriptoren donkerblauw gekleurd zijn, is zeker geen halsmisdaad. Integendeel. Deze geluiden afkomstig uit de denktanken rondom de LDDzijn als een vroege vogel in de lente. Maar één zwaluw maakt, zoals U weet nog niet de (Vlaamse) lente uit….

15-10-2008 - Boudewijn Bouckaert en Geert François - de morgen


De kritiek op het kapitalisme die de voorbije dagen en weken weerklonk is volkomen misplaatst, betogen Boudewijn Bouckaert en Geert François. Met de ondernemers en hun vrije markt zit het volgens hen niet fout, wél met overheidsbemoeienis op de financiële markt.
OPINIE:De economische wetenschap is een gesystematiseerd verlengstuk van het gezond verstand, zei Ludwig von Mises, die samen met Friedrich Hayek de meest prominente vertegenwoordiger van de Oostenrijkse school was. De meerderheid van de huidige economen volgen von Mises niet en hebben de economische wetenschap omgetoverd tot een kabbala van mathematische formules en gesofisticeerde modellen. Machteloze modellen zijn het, want geen enkele economische bolleboos wist ons maar een begin van voorspelling te geven van de huidige financiële crisis.
Intussen bejubelt de harde linkerzijde het eigen groot gelijk over de perversiteit van het kapitalisme. Links ruikt hier een ideologisch revanchemoment voor het socialistisch debacle van 1989, en diept aloude remedies op: meer overheidsinterventie en nationalisatie van de hele bancaire sector. Toegegeven, door de omvang van de financiële crisis, die zeker nog niet uitgewoed is, heeft links de schijn mee dat het niet louter gaat om ondernemingsfalen binnen een systeem, maar wel van een falen van een systeem. De vraag is evenwel: welk systeem?
Productie van geld en krediet
De huidige crisis geeft geen enkele indicatie dat het spontane coördinatieproces dat plaatsgrijpt op de markten van goederen en diensten, kapitaal en arbeid fundamenteel foutloopt. De meeste coördinatiestoringen vinden hun oorzaak, hetzij in specifieke overheidsinterventie, hetzij in de werking van het financieel kapitalisme, een subsysteem van de vrije markt.
Het financieel kapitalisme bepaalt enerzijds, door zijn greep op geld en krediet, de bloedsomloop van het kapitalisme maar gehoorzaamt anderzijds aan fundamenteel andere wetten dan het gewone ondernemerskapitalisme. De productie van geld en krediet, want daar draait het om in het financieel kapitalisme, wordt rechtstreeks of onrechtstreeks bepaald door overheidsinterventie. Het 'fiat'-geld, dat zijn waarde niet ontleent aan de materie waaruit het gemaakt is (zoals zilveren munten), maar aan het vertrouwen dat we er goederen en diensten mee kunnen kopen, en waar de wereld nu al een kleine vijftig jaar op draait, wordt niet door de markt geproduceerd maar wel, via ingewikkelde kanalen, door de centrale banken, die in de praktijk handelen als overheidsinstellingen.
De kredietverschaffing is essentieel voor een goed functionerend kapitalisme, want het krediet regelt de intertemporele coördinatie van de plannen van consumenten en producenten.
Hoe draait de cirkel? Wanneer de consumenten consumptie uitstellen en een groter aandeel van hun inkomen sparen, waardoor het aanbod op de kredietmarkt stijgt en de rente daalt, dan geven zij een signaal naar de producenten dat er meer kan geïnvesteerd worden in kapitaalgoederen, zoals machines. Aan de stijging van de productie van consumptiegoederen, die het gevolg is van de gestegen investeringen, zal dan ook een gestegen vraag beantwoorden, namelijk de vraag die voortvloeit uit de eerder uitgestelde maar nu gerealiseerde consumptiebeslissingen. Wanneer de overheid geld pompt in de economie en de rente verlaagt, worden de investeringen gestimuleerd zonder dat er hieraan noodzakelijkerwijs een gestegen vraag naar consumptiegoederen in de toekomst aan beantwoordt. Vroeg of laat moet dit leiden tot een sanering, met recessie als gevolg.
De geldschepping vanwege de overheid en tevens de impliciete garantie dat men 'grote banken' niet failliet zal laten gaan, schept een mentaliteit van onzorgvuldigheid in de banksector, die in de gewone ondernemingswereld ongekend is. Rond gesofisticeerde financiële producten zoals CDO's en ABS ontstaan zeepbellen die gebaseerd zijn op een gemeenschappelijke dwaling.
Het is zoals in de DDR op het einde van het communisme. Tot op een bepaald moment geloofde iedereen dat iedereen geloofde in het communisme. Relatief onbelangrijke gebeurtenissen kunnen deze gemeenschappelijke dwaling doen verdwijnen waardoor het systeem als een kaartenhuisje in elkaar stort. Goodbye Lenin, maar nu ook Goodbye Wall Street?
De subprimecrisis in de VS, overigens grotendeels het gevolg van de Community Reinvestment Act waardoor banken verplicht werden aan subprimeleners hypothecaire leningen toe te staan, is de vonk die de uitslaande brand in het financiële systeem heeft doen ontstaan.
Mieke Vogels stelde een paar dagen geleden nog dat het onverantwoord zou zijn om, eens de crisis bedwongen, over te schakelen op een 'business as usual'-houding. Voor een keer heeft ze groot gelijk. Het kapitalisme moet evenwel niet afgeschaft worden of aan een algemene voogdij van de staat onderworpen worden. Wel moet er een ernstig debat worden gevoerd om de mechanismen, waarop het financieel kapitalisme drijft, te herbekijken.
Er moet nagedacht worden over de monetaire constitutie van onze systemen en over hoe de onbeperkte geldschepping van de overheid aan banden kan worden gelegd. Hierbij zou de gedachte van een goudstandaard en een hernieuwd Bretton Woodssysteem van onder het stof moeten worden gehaald.
De markt in financiële producten moet stevig onder 'the rule of law'-gebracht worden om de enorme informatie asymmetriëen op deze markt tegen te gaan. De producten moeten eenvoudiger worden en de verantwoordelijkheden transparanter. Wellicht levert dit op korte termijn lagere rendementen. Op langere termijn wordt het systeem evenwel gestabiliseerd.
Tenslotte moet men, niettegenstaande het gekraai over falende markten, ook een reeks bestaande overheidsinterventies en toezichtsmechanismen durven te herzien. De Community Reinvestment Act bijvoorbeeld, hoe goed bedoeld ook om minderheidsgroepen te helpen, had perverse effecten, die overigens reeds in 1999 werden voorspeld door Steven Holmes in de New York Times.
Het ondernemingskapitalisme heeft bewezen de gemiddelde welvaart te kunnen versterken en te doen stijgen. Deze financiële crisis biedt, hoe sarcastisch het ook moge klinken, opportuniteiten om het ondernemerschap van het dynamische Vlaanderen en Europa te herwaarderen.
Want hoe raar het ook weze, het economisch kapitalisme dient op te treden als referentie voor het financieel kapitalisme. Kapitaal volgt grondstof en niet omgekeerd, daarover dienen we te waken in de toekomst.
De grot van Plato mogen we niet aanvaarden als standaard, de schimmenwereld is niet de onze.
Een nieuwe financiële markt, gebaseerd op gezond verstand, treedt aan. Wonden worden gelikt, verantwoordelijken dienen te worden aangesproken maar we kunnen een nieuwe Spaanse Inquisitie missen als kiespijn. Ook die verantwoordelijkheid hebben we tegenover de volgende generaties: we mogen wat we hebben opgebouwd niet zelf onderuithalen. Onze kinderen verdienen beter.
Het ondernemingskapitalisme heeft bewezen de gemiddelde welvaart te kunnen doen stijgen. Deze financiële crisis biedt, hoe sarcastisch het ook klinkt, opportuniteiten om het ondernemerschap van het dynamische Vlaanderen en Europa te herwaarderen.
Boudewijn Bouckaert en Geert François zijn leden van de Cassandra Denktank. Cassandra is verbonden aan Lijst Dedecker.