***
Dinsdag 7 mei 2013
Bloeimaand
Zon 6u06-21u13
H Stanislas
Als het regent op Sint-Stanislas
liggen de patatten in een plas
.
1370 – MORAAL IN DE KERK,
OF KERK IN DE MORAAL. MISSCHIEN ZELFS KERK ZONDR MORAAL.
°°°
°°°
Dit stukje gaat weer over
een ongemakkelijke waarheid. Nee nee, niet over de opwarming van de aarde of
het smeltend ijs van de Noordpool. Deze keer ook niet om te wijzen op
VRT-nieuws en ander ramptoerisme, maar om – spijts de vele donkere wolken - te
wijzen op de zonnige kant van het leven. In de Bijbel – ach weer niet die oude
zak – staat helemaal bij ’t begin het verhaal van de Boom van Kennis van Goed en
Kwaad. Daar is Darwin nog altijd niet aan toe gekomen : die is blijven
steken in het materiele. Van die Boom van de Kennis van Goed en Kwaad mochten
Adam en Eva zelfs geen afgevallen appel van opeten. Wat ze dus – goddank - toch
deden, meer nog, ze zaten aan den boom zelf. Als straf werden ze weggestuurd uit
het Aards Paradijs. De gevolgen zij gekend! Ze zouden voortaan hun brood eten
in het zweet huns aanschijns, en hun kinderen (op de vrouwen-afdeling) in pijn
en smarten ter wereld moesten brengen. En vele duizenden jaren lang is dat zo
gebleven….Al is zelfs daarin de laatste tijd verbetering gekomen : Darwin heeft
gelijk! De gebraden kiekens vliegen ons bijna in de mond, en voor kinderen is
er de in vitro fertilisatie.
Goed, hé, zo’n boom! Nu
zou bij elke appel al vlug een paswoord horen, zonder dewelke geen toegang. We
zijn dus op goede weg, want we krijgen (zie hieronder) reeds van alles te horen
om uit te leggen, dat paswoorden inzake ‘Geloof en Zeden’ al lang uit de
mode zijn. Moraliteit heeft zelfs de
letters www. niet nodig om op Internet toegankelijk te zijn. Gewoon downloaden wat
men lust, en het ander deleten . Een soort van ‘Freies Manöver-Befehl, waardoor het de U-Boote op het einde van
het Dritte Reich toegelaten werd hun eigen schip tot zinken te brengen, zodat
het niet in handen van de vijand viel. Freies Manöver dus in de diepzee van de
moraliteit.
Om in zeevaart-termen te
blijven : ik dacht dus verkeerdelijk tot hiertoe dat ‘de mensheid’ toch o zo blij was met de uitvinding van het kompas
en de sextant, twee toestelletjes van eerder bescheiden afmetingen, die een
vaste richting aangaven. Het kompas wees altijd en overal, over alle oceanen,
naar het magnetische Noorden, en met de sextant kon men de sterren ‘schieten’,
d.i. de eigen positie bepalen ten opzichte van de sterren in het firmament.
Anders gezegd : het schip had , om zijn
bestemming veilig te bereiken, vaste anker-punten nodig, al kon het natuurlijk
ook ‘op de reutel’ gevaren hebben, met alle gevolgen vandien. Met het
GPS-systeem gaat alles veel vlugger en veel accurater, maar het systeem beschikt nog altijd over een vast punt in de
ruimte Mensen die ‘op de reutel’ door
het leven gaan, d.i. zonder houvast, zijn geen zeevaarders, maar
zelfmoordenaars. Met een ankerpunt voor ogen, zouden er volgens mij geen
‘hulp-lijnen voor jongeren’ meer nodig mogen zijn.
Ja, natuurlijk! Voor
individuen met beperkte vaar-routes tussen een paar kerktorens (huiske,
tuintje, kindje), zijn er geen kompassen nodig. Zolang ze de schijn mar
ophouden en vooral niet teveel nadenken. Voor hen volstaat de VRT en de gewone
gazet. Bezorgd zijn om de leefbaarheid van die grote wijde wereld na hen, of
rond hen, zit er niet in. Vroeger heette dat
‘Chacun pour soi, et Dieu pour
tous’ maar nu die ‘Dieu’ is
afgeschaft, is het alleen nog ‘Chacun pour soi’, tenzij De Drie Musketiers er
worden tussen gegooid. ÉÉN VOOR ALLEN, EN ALLEN VOOR ÉÉn…. Dat de ‘ethische
verworvenheden’ (abortus, homo-huwelijken, euthanasie van de wieg tot het graf,
de losse zeden, het neerhalen van een de normale gezinswaarden) in feite op
termijn de uitdrijving uit het Aards Paradijs betekenen – door uitsterving –
zal hen worst wezen. ‘Après nous, le déluge’…
°°°
Ter zake :
Maatschappij
zal modernisering Kerk nooit genoeg vinden
05-05-2013 - Herman de Dijn – tertio
® Iskander, de denktank van Prof. Mathias Storme
*
Hoever moet de Kerk aan de in de samenleving breed
gedeelde morele mentaliteit en sensibiliteit tegemoetkomen? Herman De Dijn,
emeritus hoogleraar wijsbegeerte en voormalig vicerector van de KU Leuven,
beschouwt dit als een fundamenteel vraagstuk waarmee ze te maken heeft. Hij
antwoordt alvast dat wat de kerk ook doet, het voor de maatschappij nooit
genoeg zal zijn.
Velen in en
buiten de Kerk hopen dat na de doctrinaire rechtlijnigheid van Benedictus XVI
met Franciscus eindelijk de klemtoon zal komen te liggen op zaken die minder
choquerend zijn voor de hedendaagse mentaliteit. De aandacht dient verschoven
van ‘harde’ morele standpunten die verdeeldheid zaaien, naar thema’s waarin
iedereen zich kan vinden: de optie voor de armen, nadruk op sociale rechtvaardigheid
en dergelijke. Wanneer iemand als aartsbisschop André Joseph Léonard die
nieuwe vriendelijke geest dan doorkruist met ‘ongepaste’ uitspraken over
homo’s, en dat nog wel in volle paastijd, krijgt hij zelfs kritiek uit eigen
rang. Maar zelfs als Rome om al dan niet opportunistische redenen klemtonen
anders zou gaan leggen, blijft er een hemelgroot probleem.
Franciscus lijkt in vele opzichten toch ook een
‘conservatief’ die zeer waarschijnlijk niet zal toegeven op punten zoals de
wijding van vrouwen, abortus en euthanasie, problemen rond echtscheiding en
homoseksualiteit. Zelfs indien er enige toegeving komt bijvoorbeeld over de
aanvaarding van condooms of de communie van uit de echt gescheden partners,
blijven er talrijke thema’s over die vroeg of laat weer grote ergernis zullen
wekken.
Er is trouwens een fundamenteler probleem dat
volkomen losstaat van concrete figuren. Vele Vlaamse katholieken ergeren zich
blauw aan de conservatieve roomse standpunten die volgens hen mijlenver afstaan
van de morele gevoeligheid van moderne, geëmancipeerde individuen. De
kerkelijke moraal loopt een paar eeuwen achter, zoals wordt gezegd. Wat kan
dat echter betekenen? Dat de kerk haar moraal ‘up to date’ maakt? Hoever zou ze
moeten gaan in de aanpassing aan de hedendaagse morele gevoeligheid? Moet
kunnen: ook euthanasie, ook abortus na prenatale diagnostiek of postnatale
‘abortus’? Moet de kerk niet ook dringend een voorvechter worden van de
dierenrechten of vegetarisme aanprijzen? Dit is duidelijk: het zal nooit genoeg
zijn.
Ons fundamentele probleem heeft te maken met de
aard zelf van de huidige breed gedeelde morele mentaliteit en sensibiliteit.
Het is de mentaliteit van het expressieve individualisme. Elk individu is
geroepen om het eigen leven zelf vorm te geven vanuit eigen creativiteit en
autonomie. Die mentaliteit impliceert dat iedereen ongehinderd zelf moet kunnen
bepalen wat goed of kwaad is en daarnaar mag handelen, zolang we tenminste het
recht van anderen om hetzelfde te doen aanvaarden en anderen niet schaden in
het uitoefenen van hun recht. Het individu respecteren is die vrijheid en haar
voorkeuren eerbiedigen. Het wordt dus onmogelijk een ander nog te beoordelen
vanuit een gemeenschappelijke of voorgegeven moraal: alle expressies van zichzelf,
alle levensprojecten zijn fundamenteel evenwaardig. De mentaliteit ‘Wie ben ik
om een ander voor te schrijven hoe te leven’ is totaal vanzelfsprekend
geworden.
Vandaar dat
allerlei zaken ‘moeten kunnen’ die vroeger totaal ‘not done’ waren. Denk aan de
aanvaarding van euthanasie – nu zelfs opgeëist als een recht – of van
sadomasochistische praktijken, mits wederzijdse instemming en respect voor de
openbare orde natuurlijk. In zo’n context is er geen plaats voor instanties
die openlijk het subjectieve karakter van wat moreel on-aanvaarbaar is,
verwerpen of die openlijk waarden zoals exclusieve monogamie of de ‘heiligheid’
van het menselijke lichaam prediken.
Instanties zoals de kerk, die ‘objectieve’ morele
eisen verdedigen of transcendente waarden affirmeren – “Jezus is de ware weg
naar het heil” –, kunnen in een wereld zoals de onze alleen overkomen als
sektarische instanties die het op onze vrijheid gemunt hebben. Door
‘objectieve’ morele eisen te prediken, door niet akkoord te gaan met de idee dat
ieder maar voor zichzelf kan beslissen wat goed en kwaad betekent, plaatst de
kerk zich buiten de huidige consensus – wat ook de concrete moraliteit mag zijn
die ze centraal stelt. Ze zal in de huidige context altijd overkomen als een
instantie die de vrijheid van het individu negeert, dat individu dus niet
respecteert en haar mening aan anderen wil opdringen.
Als de kerk zich, zoals zovelen wensen, werkelijk
wil aanpassen aan de huidige tijd, dan rest haar maar één oplossing: zich
plooien naar het expressief individualisme, radicaal de kaart trekken van het
eerbiedigen van de postmoderne idee van individuele vrijheid en zelfcreatie,
en tegelijk volledig stoppen met het beoordelen van de levenswijze van
individuen vanuit een overgeleverde moraal. Hoe kan de kerk dat? Door zich met
haar traditie van meditatie, rituelen en symbolen ten dienste te stellen van de
individuele zoektocht naar spirritualiteit; door zich dus ten dienste te
stellen van ‘de religieuze behoefte’ die er zeker bij bepaalde individuen nog
altijd is. Daarbij moet ze dan – zoals sommigen niet ophouden te bepleiten –
volop gebruik maken van de moderne communicat-ietechnieken en vooral van de
nieuwe sociale media. Uit het arsenaal van de christelijke spiritualiteit,
mede door de media gepropageerd, zal elk individu of groep dan kunnen plukken
wat het voor de eigen zingeving nodig en nuttig acht. Zoals nu al gebeurt met
de joodse kabbala of het boeddhisme bijvoorbeeld.
Als de kerk zich niet kan vinden in de huidige
mentaliteit en zich dus niet aanpast aan de postmoderne sensibiliteit zal ze
onvermijdelijk in de marge van de samenleving gedrukt worden – tenminste in de
westerse wereld. Trouw blijven aan het eigen erfgoed – wat bepaalde
aanpassingen niet uitsluit natuurlijk – kan en moet dan gepaard gaan met de
idee dat, ook al zit ze in de marge, ze toch tegelijk op een tegendraadse
manier tot de eigen tijd behoort: “In de wereld maar niet van de wereld.” Of
zoals ik recentelijk (Tertio nr. 688) in een citaat van Gilbert Keith Chesterton
las: “De Kerk is de enige instantie die de mens er kan van weerhouden louter
kind van zijn tijd te zijn.” Tijden zijn zelden of nooit monolitisch, noch
eeuwigdurend
°°°
Andere
landen, andere zeden. Andere zeden is totaal andere Staatszenders.
Hier
in Italië is het de gewoonste zaak van de wereld, dat de Staatszender Rai Uno,
in het Nieuws een kort sfeerbeeld geeft van het zon-overgoten Sint Pietersplein
in Rome op Zondag. Laatst zagen we een kwieke oude man, helemaal in ’t wit, gewonnen-verloren
afstappen van de paus-mobiel midden die honderdduizenden aanwezigen, om een
paar kinderen in de menigte een kruisje te geven, of zo. Toen hij galant en
minzaam de hand drukte van een oud vrouwtje, viel iets op de grond. Rapper dan
rap had de oude man zich gebukt, om het terug te kunnen geven aan dat oud
vrouwtje op haar stoel.
JaJa,
Paus Benedictus XIV was niet perfect (hij is ooit (n Hitlerjunge geweest), en
Franciscus was in Argentinië ooit de bezem van Dictator Pinochet : hoe kan hij
dan deugen! .
*
Nee,
we mogen niet zeggen ‘ze doen maar’, al die slimme grote koppen in en buiten de
Kerk. Dat is, op termijn maar ook subito, medeplichtig zijn aan massa-moord.
Ieder van ons heeft een ingebouwd kompas voor normen en waarden, met een naald
die altijd wijst naar het Absolute Goede. Voor zij die wat meer geheugen-werk
verkiezen, kan ik verwijzen naar De Tien Geboden, die misschien zonder het zelf
te weten, in ieder hart gegrift zijn. In
deze moderne tijd moet niemand ver zoeken : Google zet ze zò voor U op een
rijtje. En op rijm.
Ooit
komen de Darwinisten daar nog wel op. Eerst nog veel bôkes eten!
°°°
°°°
Geen opmerkingen:
Een reactie posten