21 - DOORBRAAK
*
2019:
EEN JAAR VAN ABNORMAAL VELE HANDELSOORLOGEN
**
***
foto: ©NASA / Unsplash
25 DECEMBER 2019 Paul Becue
*
We
zijn december en dan blikken we terug op het afgelopen jaar, voordat we
beginnen aan het laatste jaar van het decennium. De internationale
handelsoorlog en brexit bleven de aandacht opeisen. Na een groeivertraging tot 3% in 2019, het laagste niveau in 10 jaar, verwacht het IMF dat de wereldeconomie volgend jaar met 3,4% groeit.
Voortwoedende handelsoorlog
De
handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en vooral China beleefde voor
de zomer een climax, maar lijkt nu toch op de terugweg. Er is immers
recent een (voorlopig) handelsakkoord gesloten tussen de Verenigde
Staten (VS) en China, waarbij de VS de importheffingen gedeeltelijk
terugschroeven en China belooft meer Amerikaanse producten af te nemen. Trump heeft dit nodig om aan de buitenwereld te tonen dat zijn beleid het gehaald heeft, vooral gelet op de verkiezingen in 2020.
Maar
de onderliggende kwalen blijven bestaan. De kern van het probleem is de
strijd rond het technologische leiderschap, waarbij de VS beseffen dat
ze de rol moeten lossen tegenover landen zoals China dat razendsnel
innoveert op eigen kracht. Dit in tegenstelling tot vroeger toen het
bekend stond als de ‘copycat’ van de wereld. En dit zal niet verbeteren.
Positief is wel dat volgens kredietverzekeraar Euler Hermes België
profiteert van dit handelsconflict: de Belgische export naar de VS is gestegen met 23 % sinds begin 2019, na plus 10 % in 2018. Vooral de farmaceutische industrie zou ervan profiteren.
Presidentsverkiezingen in de VS
In
de Verenigde Staten werd een einde gemaakt aan de rentestijgingen van
2015 tot 2018. De Fed, de Amerikaanse centrale bank, werd daartoe sterk
onder druk gezet door Trump. Gelet op het feit dat we volgend jaar in
november verkiezingen hebben, die Trump kost wat kost wil winnen, moeten
we ons niet verwachten aan rentestijgingen in 2020.
Deze
zouden de Amerikaanse economie alleen maar schade kunnen berokkenen.
Het huidige lage rentebeleid kan echter niet eeuwig blijven duren, ook
niet in Europa. Maar zolang de inflatie erg laag blijft zal de drang
naar hogere rentes rustig blijven.
Herstel financiële markten
De
beurzen hadden in de tweede helft van 2018 serieuze klappen gekregen
omwille van de handelsconflicten, en daaraan gekoppeld negatieve
groeivooruitzichten. Maar ze herstelden verrassend genoeg sterk in de
eerste helft van 2019 met 20 tot 25 %, zodat het verlies gerecupereerd
werd.
Wat opvalt is de sterk uiteenlopende performance tussen de Amerikaanse en Europese beurzen. De Amerikaanse index S&P 500 is de laatste vijf jaar met 54 % gestegen,
terwijl de FTSE 100 in Londen slechts met iets meer dan 12 % gestegen
is. De Amerikaanse beurs is met andere woorden veel sterker gestegen als
de Europese!
De
oorzaak is in de eerste plaats de gulle belastingverlaging voor
bedrijven een paar jaar geleden in de VS, maar dit effect verdwijnt nu
geleidelijk aan. De Europese beurzen zitten dan weer dicht bij de toppen
bereikt in 2000 (vóór de Telecom-zeepbel uiteenspatte) en 2007 (vóór de
financiële crisis), die de Amerikanen al ruimschoots overschreden
hebben.
Brexit
nu is het zeker dat de brexit er zal komen
De
reden waarom Europa achterblijft heeft grotendeels te maken met de
brexit-saga. Voor het Verenigd Koninkrijk (VK) bleef de schade tot nog
toe beperkt daar het pond sterk daalde tegenover de Euro. Eind 2015
bedroeg de koers GBP/Euro 1,42, terwijl die nu 1,20 is, of een daling
met 15 %. Na tal van verwarrende scènes in het Europese Parlement heeft
de nieuwe eerste minister Boris Johnson door enkele
stoutmoedige zetten de verkiezingen onlangs glansrijk gewonnen. Dit komt
vooral door de verdeelde slagorde van het ‘Remain’-kamp. Maar nu is het
zeker dat de brexit er zal komen, en in principe op 31 januari 2020.
Tijdens
de overgangsfase blijft alles bij het oude, maar Johnson dringt er op
aan dat deze slechts 11 maand bedraagt en dat een nieuw handelsakkoord
met de Europese Unie (EU) al afgesloten wordt vóór eind 2020. De
overgangsperiode is dus heel kort, en sommigen vrezen dat het toch nog
tot een harde brexit kan leiden als er geen handelsakkoord is. De
onzekerheid blijft dus.
Voor België, en vooral Vlaanderen, is het wel heel belangrijk daar 8,5 % van de Vlaamse exportomzet naar het VK gaat. De tapijtsector in West-Vlaanderen
hangt bijvoorbeeld sterk af van het VK: sommige bedrijven exporteren
voor meer dan 20 % naar deze markt. Maar kwatongen beweren dat de
volledige afhandeling van de brexit ,nog 10 jaar zou kunnen duren, daar
het VK en de EU zodanig met elkaar verstrengeld zijn door tal van
wetgevingen en handelsgewoontes.
België houdt merkwaardig genoeg goed stand
De
Nationale Bank van België zei deze week dat ons land het relatief goed
deed. Men verwacht in 2019 een groei van 1.3 %, tegenover 1.1 % voor de
eurozone en slechts 0.5 % voor Duitsland, dat nipt aan een recessie
ontsnapte. België lijkt zich enigszins los te koppelen van de economie
in de omringende landen. Een mogelijke verklaring is dat de overheid bij
ons instaat voor 50 % van de economie, tegenover 43 % in Duitsland en
41 % in Nederland.
Op
lange termijn is dit negatief, daar een groot overheidsbeslag een
belemmerende factor is voor de dynamiek in een economie. Een tweede
verklaring is het feit dat de problemen in Europa zich vooral situeren
in de industrie, die belangrijk is in Duitsland (23 %). Maar in België
is het aandeel daarvan continu gedaald (namelijk van 37 % in 1970 tot
ongeveer 14 % nu): een voorbeeld is het sluiten van de autofabrieken in
Vilvoorde (Renault), Antwerpen (General motors) en Genk (Ford).
Competitief voordeel
Ten slotte dopeerde de overheid de economie nog door het begrotingstekort dit jaar meer dan te laten verdubbelen
In
2019 bleek dit een voordeel omdat we zo meer resistent waren tegenover
de zwakkere conjunctuur, maar op lange termijn is dit ook een nadeel.
Ten slotte dopeerde de overheid de economie nog door het
begrotingstekort dit jaar meer dan te laten verdubbelen van 0.7 % tot
1,7 % van het BBP. Volgend jaar stevenen we volgens de Europese
Commissie af op een tekort van 2,3 %. In 2021 zou het verder oplopen tot
2,6 % van het BBP.
Een
reden is onder andere dat de lagere vennootschapsbelasting ondanks alle
beweringen niet fiscaal neutraal was, en de ontvangsten dus daalden.
België wordt zo de slechtste leerling na Italië in de EU. Besparingen of
nieuwe belastingen dringen zich dus op, en dit zou de verwachte groei
van 1,4% in 2020 kunnen doen fuiken. Tot slot halen we nog aan dat de
Nationale Raad voor de Productiviteit deze week aangaf dat de
slabakkende productiviteitsgroei in België op termijn voor serieuze
problemen kan zorgen. Maar dat is een ander verhaal waar we in een
aparte bijdrage op terugkomen.
Gebrek aan slagvaardigheid
België
heeft sinds een jaar ‘een regering in lopende zaken’, en dat belemmert
de nodige beslissingen en hervormingen die broodnodig zijn. Er werd al
uitgebreid commentaar gegeven over het feit dat Vlaanderen en Franstalig
België een totaal verschillende visie op de toekomst hebben. Zelfs als
we nog een federale regering zonder verkiezingen krijgen, zal deze zeker
niet stabiel zijn. België gaat in tal van internationale rankings
stelselmatig achteruit (bijvoorbeeld index concurrentiekracht; klimaat
om gemakkelijk zaken te doen; …).
Sinds
1970 worden bevoegdheden van de eenheidsstaat geleidelijk afgestaan aan
de gewesten, maar er blijft ook altijd federaal iets plakken
De
oorzaak is de gebrekkige staatsstructuur. Sinds 1970 worden
bevoegdheden van de eenheidsstaat geleidelijk afgestaan aan de gewesten,
maar er blijft ook altijd federaal iets plakken. Dit leidt tot een
sterilisatie van het beslissingsproces. In feite zou men het over een
gans andere boeg moeten gooien: wat willen we nog federaal samen doen,
en de rest wordt afgestaan aan de deelstaten. Dit is bij de meeste
federale staten het geval. Zo niet glijden we verder af van kwaad naar
erger.
PAUL BECUE
*
NASCHRIFT
*
Ziet er goed uit, nietwaar?
**
*
25-12-2019
Geen opmerkingen:
Een reactie posten