25 Juli 2017
4228 - IEMANDS
OVERLIJDEN IS DE DAG DATMEN ONSTERFELIJK WORDT
*
INHOUD: VLAAMS ERFGOED: ‘Doorbraak’ bij het overlijden van
Mark Grammens (1933-2017)
OP DE IJTKIJK
*
Zonder het, tot op de dg van vandaag, feitelijk goed te
beseffen, is de grote Mark Grammens altijd mijn grote voorbeeld geweest. Al heb
ik hem pas goed ‘ontdekt’, toen wij al in Italië en dicht bij Assisi leefden. Uitgeverij ‘Groeninge’ (Kortrijk) stuurde mij
toen ‘vers van de pers’ jarenlang JOUR?AAL door, hetzij direct hetzij door
bemiddeling van mijn Kortrijkse schoonvader. Voorheen kende ik hem enkel als de
zoon van beruchte Flor Grammens die het land rondtrok met hamer en verfborstel
om de nieuwe taalwetten te doen respecteren.
Vandaag moeten we vaststellen, dat het Frans weliswaar is
verdwenen, maar nu stilaan vervangen wordt door Arabische hanepoten die niemand
meer kan lezen. En dus ook niet moeten overschilderd worden.
Het leven van Mark Grammens, (waarmee ik pas nu uitvoerig kennis kon maken), leest als een van
mijn eigen stoutste jongensdromen.
‘Hakke’ en ‘Hmme’, dat is het West-Vlaams voor
‘had ik maar’ of ‘hadden we maar’ bij mij thuis (waar we ook zijdelings weliswaa) te lijden hebben gehad onder die
onzalige repressie, met de 3 jaar oudere geleerde journalist Mark Grammens
kunnen overleggen, het zou geen duf bureauthe zijn geworden, maar de grote
wijde wereld. Die zat, zo dacht ik toen, gewoon op mij te wachten…
Niet dus. En eerlijk gezegd, dank zij de digitale wereld, ben
ik al tevreden met de kruimeltjes die van tafel vallen. Want ik kan, voor
iedereen die dat wil, uitdragen wat zin geeft aan het leven. Het beste symbool
daarvoor is het wapenschild van een als held gestorven Tempelridder. Dat is ongeveer hetzelfde als diens
tijdgenoot die predikte voor de vogeltjes…
**
*
Bij het
overlijden van Mark Grammens: een terugblik
*
Deze
namiddag 24 juli overleed journalist-publicist Mark Grammens in Liedekerke.
Buiten enkele uitzonderingen genoot de overledene een algemene bekendheid in de
hedendaagse Vlaamse Beweging. We beschouwen hem als een van de weinige Vlaamse
non-conformisten. Wie woonde geen van zijn talrijke lezingen en conferenties
bij? Wie was er geen lezer van zijn veertiendaags opinieblad Journaal dat
gedurende 25 jaar (1988-2013) verscheen, en voordien van zijn columns in ’t
Pallieterke en Trends? Gedurende ruim veertig jaar behoorde de gedreven en
dwarse Mark Grammens tot de opiniemakers in Vlaanderen naar wie geluisterd
werd. Hij kan dan ook bogen op een rijk gevulde loopbaan als journalist. Tot
het schrijven van zijn memoires is het echter niet meer gekomen.
Ronse
Mark
werd in 1933 geboren in de taalgrensstad Ronse. Vader Flor was naast zijn
beroep als onderwijsinspecteur vooral bedrijvig als man van de daad. Gewapend
met hamer en verfborstel verwijderde en overschilderde hij overal in het
Vlaamse land de inmiddels onwettig geworden Franstalige opschriften. Als kind
van de repressie schreef Mark Grammens later zijn herinneringen aan die periode
en zijn moeilijke relatie met zijn vader neer in het beklijvende boekje
Herinneringen aan oorlog en repressie (1985). Met daarin de opvallende zin: “De
tijd heeft de wonden niet geheeld, en heeft niet de vergetelheid gebracht die
we nodig hadden om te overleven, integendeel. Dit boek is geen klacht, een
aanklacht wel”.
Na
zijn studie in de rechten had de jonge Grammens slecht één doel voor het oog:
journalist worden. Nadat een loopbaan bij De Standaard, nota bene door toedoen
van zijn vader, voor hem onmogelijk werd, trok hij als correspondent naar
Londen. Gedurende enkele jaren leerde hij bij de Britse krant The Guardian de
knepen van het vak kennen. Hij trad ook als verslaggever voor diverse Vlaamse
(o.a. Het Volk) en Nederlandse kranten (o.a. De Nieuwe Eeuw) op. Uit die
periode dateert ook zijn eerste boek gewijd (hoe kan het anders!) aan Het
Britse Commonwealth, dat in 1959 verscheen als verhandeling in de reeks
Katholieke Vlaamse Hogeschooluitbreiding. Vanuit Londen werkte hij ook mee aan
het katholieke Vlaamsgezinde weekblad De Linie, uitgegeven door de paters
jezuïeten. Uit zijn artikels blijkt vooral zijn belangstelling voor
internationale politiek waarover hij heel veel las. Na zijn terugkeer in 1962
werd Grammens politiek redacteur van het blad. Herhaaldelijk nam hij, voor die
tijd althans, linkse standpunten in. Na het opdoeken van De Linie in 1964 werd
journalist Grammens directeur-hoofdredacteur van het kersverse opinieweekblad
De Nieuwe. Hierin trok hij zijn linkse opinielijn verder door, waardoor hij in
volle Koude Oorlog de beschuldiging naar het hoofd geslingerd kreeg
communistische sympathieën te koesteren. Als pacifist was Grammens heftig
gekant tegen de Amerikaanse militaire interventie in Vietnam en elders in de
wereld. Tegelijkertijd stond hij ook kritisch tegenover de Sovjet-Unie maar
daar werd weinig of geen aandacht aan geschonken. Het etiket van
communistenvriend zou hij nog lange tijd met zich meedragen. Toen ik in 1987
wijlen Jan Nuyts voorstelde om Mark Grammens voor ’t Pallieterke te mogen interviewen,
klonk het aan de andere kant van de lijn: “Maar Pieter Jan, weet gij wel wie
dat is! Dat is een communist!”
Hugo
Schiltz
Naast
zijn overige journalistieke activiteiten was hij tevens tussen 1974 en 1983
hoofdredacteur van het gedegen Tijdschrift voor Diplomatie. Na het opdoeken van
het tijdschrift begon Grammens met een eenmansuitgeverij (met kantoor op het
Brusselse Martelaarsplein) waarin onder meer een reeks interessante
Aktueel-boekjes verschenen, alsook twee jaarboeken Vlaamse Beweging en in 1989
een politieke biografie van VNV-leider Staf de Clercq door Bruno de Wever.
Voordien was Grammens even redacteur van een speciale boekenbijlage bij het
magazine Knack. De toenmalige Knack-redacteur Marc Reynebeau zorgde er echter
voor dat de bijlage algauw opgedoekt werd.
In
mei 1988 begon Grammens —het zat nu eenmaal in zijn bloed— met een eigen
opinieblad Journaal. Voortbouwend op zijn decennialange belezenheid en ervaring
(gevoed door een indrukwekkend netwerk) schreef hij hierin honderden leerzame
bijdragen over nationale en internationale politiek. Daarnaast vindt de lezer
er ook tientallen vlot leesbare historische artikels. Daaruit blijkt dat hij de
collaboratie als een positief feit voor Vlaanderen aanzag. Van zijn vroegere
eerder linkse standpunten bleef niets meer over. Menigmaal bleek uit
opiniestukken dat hij intellectueel sterk naar de standpunten van het Vlaams
Blok/Belang neigde. Voor hem mocht niets de zelfstandigheid van Vlaanderen in
de weg staan.
Bij
het afwijzen van het Egmontpact van 1977 streed Mark Grammens met De Nieuwe in
de voorste linies. Hij vond er niets goeds aan. In 1990 publiceerde hij bij het
Davidsfonds een vurig pamflet onder de titel Gedaan met geven en toegeven (naar
een toenmalige Volksunieslogan). Het was een bittere aanklacht tegen het
armzielige resultaat dat de diverse staatshervormingen tot dan voor Vlaanderen
hadden opgeleverd. Het ontketende een hele polemiek, en Grammens’ politieke
tegenstander bij uitstek Hugo Schiltz antwoordde hetzelfde jaar met een even
vurig pamflet Gedaan met treuren en zeuren.
Voor
zijn verdiensten als journalist voor de Vlaamse zaak en zijn streven naar een
geestelijke verdieping van onze waarden tegen de huidige oppervlakkigheid,
kreeg hij op 20 oktober 2012 in Antwerpen de Erepenning van de Marnixring
uitgereikt. Zijn dankrede, gewijd aan de pers in Vlaanderen, eindigde hij als
volgt: “Journalisten
worden vergeten zodra zij niet meer schrijven. Het is het lot waar wij
vrijwillig voor gekozen hebben. Maar voordat ook ik dit lot onderga, en
vergeten word, wou ik alleen nog dit willen zeggen: de goede journalist is niet
links of rechts, maar bovenal, de goede journalist is dwars”.
Aan
zijn echtgenote Els en de familie Grammens willen we hier onze innige
deelneming betuigen.
24
juli 2017 Pieter Jan Verstraete
**
NADER BEKEKEN
**
*
Het is, als ik dit publiceer, 17 uur geworden en in de Krantenkoppen wordt de aflijvige nog altijd gewoon… doodgezwegen…
Alleen op
taat een lovend artikeltje. Waaronder o.a. staat dat de zieke
man thuis is gestorven, precies even oud als zijn vader. Oud, kreupel,
hardhorig, bijna blind: het is een fataliteit die iedereen kan overkomen.
En daar veropenbaart zich het eerste scheurtje in mijn
bewondering: Maark Grammens trommelde nog altijd op zijn oude kapot versleten
ADLER-schrijfmachine. En ik, kapot versleten Digitalia, streel al vele jaren de
toetsen van dit elektronisch klavier. Trouwens, mijn schrijfmachine was ’n
Amerikaanse UNDERWOOD met een voorsteek-wagen, om boekhoudfiches te kunnen
bijwerken…
**
*
(Digitalia)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten