284 - DOORBRAAK GOEDE SCHRIJVERS STERVAN ALTIJD VEEL TE VROEG
*
Vrijdag 19 juni 2020
*
Jean Raspail heeft ons verlaten
Romancier of historicus van onze toekomst?
*
Het
gebeurt wel vaker dat schrijvers – ten onrechte, meestal – slachtoffer
worden van het succes van één boek dat de rest van hun oeuvre in de
schaduw stelt. Herman Melville en Moby Dick, Josef Roth en Radetzkymars,
Albert Camus en La Peste, Michail Boelgakov en Meester en Margarita,
Lermontov en Een held van onze tijd, Aldous Huxley en Brave New World.
Werken die een zodanige stempel in de literatuur drukken dat ze er de
schrijver mee vereenzelvigen en doen vergeten dat die schrijver een veel
geschakeerder palet op zijn naam heeft staan.
Jean
Raspail die dit weekend, drie weken voor zijn vijfennegentigste
verjaardag, overleed, vereenzelvigen we ook te vaak met één roman, het
pas laat maar met veel talent door Jef Elbers ook in het Nederlands
vertaalde Le Camp des Saints (Robert Laffont). Het boek kreeg bij ons de
titel De Ontscheping. Het is een van de romans die Wim Van Rooy hier
onlangs aanprees als een werk om in quarantainetijden te lezen, samen
met Soumission van Michel Houellebecq dat echter slechts een flauw
afkooksel is van de visionaire toekomstroman van Raspail uit 1973.
Historicus van onze toekomst
Natuurlijk
moeten we vandaag, in tijden van een triomferend en totalitair
multiculturalisme, Le Camps des Saints als een brevier in de hand nemen.
Jean Cau vroeg zich destijds af of Jean Raspail, toen een kleine
vijftig jaar geleden deze profetie verscheen van een miljoenenvloot met
migranten uit Indië op weg naar de Azurenkust om het Europese continent
te overspoelen, wel een romancier was. Was Raspail niet veeleer de
historicus van onze toekomst? Wat de auteur in 1973 nog verpakte als een
apocalyptische fictie, in een superieure literaire vorm gegoten, is
vandaag realiteit.
een gevaarlijk racistisch boek
Le
Camp des Saints sloot voor Jean Raspail de deuren van de Académie
française, maar leverde hem wereldwijde bekendheid op. Ronald Reagan,
Samuel Huntington en Steve Bannon verslonden de roman. Roger Nols,
FDF-burgemeester van Schaarbeek, legde het ooit op tafel tijdens een
debat op de RTBF met de communistische miljonair en acteur Roger Hanin.
Daniel Schneidermann van de linkse krant Libération noemde het een
gevaarlijk racistisch boek, ‘wegens zijn grote suggestieve en literaire
kracht’, toen het in 2011 een zoveelste heruitgave kende.
‘Big Other’
Voor
die laatste editie schreef Raspail overigens onder de titel ‘Big Other’
een nieuw woord vooraf. Hij somde er bij wijze van provocatie de
tientallen passages in op waarmee hij zich, mocht zijn roman vandaag
verschijnen, blootstelde aan vervolging wegens ‘inbreuken op de
racismewetgeving’. Maar de lezer, niet de wetgever, beslist uiteindelijk
over de literaire kwaliteit van een oeuvre.
Van
Le Camp des Saints gingen in Frankrijk 135.000 exemplaren over de
toonbank. Wereldwijd moeten het er miljoenen zijn. Het boek verscheen in
vele talen.
een diep christelijke en katholieke Fransman
‘Big
Other’ heet vandaag ‘Black lives matter’ en het lijkt wel symbolisch
dat de profeet van de ondergang van Europa de laatste sacramenten kreeg
op een moment dat wereldwijde antiracistische hysterie het standbeeld
van Churchill besmeurt, John Cleese van het scherm verbant en vraagt om
boeken van Jef Geeraerts te censureren. Wat zou Raspail gedacht hebben
van deze collectieve blanke zelfhaat? Het antwoord laat zich raden.
Raspail noemde zich een diep christelijke en katholieke Fransman, maar
hij wist ook, zoals Chesterton, dat ‘christelijke ideeën krankzinnig
kunnen worden.’
Beschavingspletwals
Le
Camp des Saints opent met een scène waar een oude Franse professor een
modieuze hippie doodschiet die hem komt lastigvallen met het goede woord
over de diversiteit die de migrantenvloot meebrengt van aan de Ganges
in India. Maar op het einde van de roman, voor de poorten opengaan omdat
de Franse elites uit schuldbesef hun laatste immuniteitsreacties
kwijtraakten, zijn het een priester, een pooier en een zwarte die als
laatsten de grenzen gewapenderhand proberen te verdedigen. Europeaan
zijn betekende voor Raspail een bepaalde aristocratische levenshouding
koesteren. Huidskleur of ras speelde geen rol voor hem.
als iemand géén racistische vooroordelen koesterde, dan was het Raspail
Want
als iemand géén racistische vooroordelen koesterde, dan was het
Raspail. Heel zijn oeuvre, waarvan vele lezers buiten Frankrijk helaas
enkel Le Camp des Saints kennen, getuigt daarvan. Raspail debuteerde na
de Tweede Wereldoorlog met reportages die hij meebracht van zijn vele
reizen naar de uithoeken van ons continent, het weze Alaska, Macao, de
Saint-Laurent-rivier in Canada, de Antillen, Japan of Patagonië. De
laatste Franse ontdekkingsreiziger kwam er in contact met verloren
beschavingen en verdwenen volkeren. Niet als etnoloog, zoals een Claude
Lévy-Strauss in Tristes Tropiques, maar als romancier wilde Raspail
hulde brengen aan die slachtoffers van een beschavingspletwals die de
echte diversiteit vernietigt.
Pleidooi voor diversiteit
Het
beeld van enkele naakte inboorlingen, des Alacalufs, de laatste
overlevenden van een door de Vooruitgang vernietigd volk uit Vuurland in
een visserssloep zou Raspail zijn leven lang bijblijven. De Alakaloefs
zouden hem in 1986 inspiratie geven voor wat wellicht zijn mooiste roman
is, Qui se souvient des hommes die bekroond werd met de Prix du Livre
Inter. Wie de unieke plaats in de Franse letteren van Raspail wil
kennen, wie de unieke muziek van zijn romans wil kennen, de melodie
waarmee hij heel zijn leven streed voor een verloren zaak, moet hiermee
beginnen. Ik ken in de literatuur geen oprechter antiracistisch pleidooi
voor diversiteit.
Monarchie
Raspail
was ook een overtuigd monarchist. Op 21 januari 1993, 200 jaar nadat
Lodewijk XVI stierf onder de guillotine van de Franse Revolutie,
organiseerde de schrijver, met veel tegenkanting vanwege de
autoriteiten, een commemoratie op de Place de la Concorde voor de
koning-martelaar in aanwezigheid van de Amerikaanse ambassadeur Walter
Curley. Vergeet niet dat de laatste Franse Bourbonkoning veel gedaan
heeft om de Amerikaanse vrijheidsstrijders te helpen. Vandaar de
aanwezigheid van de ambassadeur.
Zelfs
voor een overtuigd republikein als ik gaat er een onmiskenbare charme
uit van Raspails ‘monarchistische romans’, zoals Le jeu du Roi, Le roi
au-delà de la mer of het onvergetelijke Sire dat de kroning van Philippe
Pharamond de Bourbon in… 1999 beschrijft. Op enkele uitzonderingen na
bleef Robert Laffont de huisuitgever van Raspail.
Jean
Raspail was romancier. Geen politicus. Hij kwam niet met oplossingen en
wilde geen antwoord geven op de vraag hoe Europa dan wel moest
antwoorden op de massa-immigratie. ‘Sortis de leurs livres, les
écrivains n’ont rien à dire’, beweert de verteller in zijn roman Les
yeux d’Irène. Eens buiten hun boeken, hebben auteurs niets meer te
zeggen. ‘Maar wie een verloren strijd begint, moet klaroengeschal laten
horen, op zijn paard springen en een laatste charge proberen uit te
voeren, want anders sterft men door trieste ouderdom in een vergeten
fort dat niemand nog belegert omdat het leven elders plaatsvindt’, zegt
een van de personages in Le roi au-delà de la mer.
Adieu, monsieur Raspail.
Koen Dillen
Geen opmerkingen:
Een reactie posten